وقتی رودخانه ها می خشکند

من در دهکده‌ای واقع در جنوب شرقی انگلستان به دنیا آمدم و رشد کردم؛ جایی که دو رود کوچک به سمت دریا جاری بودند.
با این همه، آشوبی در خفا بر سر رودخانه‌ها نضج می‌گیرد. من آرام آرام متوجه این موضوع شدم؛ به آهستگی رخنه‌ی داستان‌هایی در اخبار، که تدریجاً در گوشه و کنار شنیده می‌شد. اطلس قدیم من دیگر با واقعیت جغرافیایی موجود تطبیق نمی‌کند. دریاچه‌هایی شور و شیرین از صحنه‌ی جغرافیا محو می‌شوند. درس‌هایی که در کلاس‌های جغرافی، داستان زندگی رودخانه‌ها را از آغاز حرکت از کوه‌ها تعریف می‌کرد و سرگذشت پیوند جویبارهای کوچک را می‌گفت و عاقبت، انبوه آب‌های پرطغیان را به اقیانوس‌‌ها سرریز می‌کرد، اکنون فقط افسانه است. حالا بسیاری از رودها در حال مرگ هستند.
چـاه‌ها هم خشـکیـده‌اند. برای جبران نیـم قرن بهـره‌برداری از آب‌هـای زیرزمینی گریت‌پلینز در آمریکا، معادل دو هزار سال بارندگی لازم است. زارعان هندوستان که پدرانشان برای رسیدن به آب کافی بود سطل‌هایشان را در چاه فرو ببرند، حالا در جستجو برای رسیدن به آب تا عمق 800 متر در سنگ‌ها مته فرو می‌کنند.
کتاب من، سفری برای شناختن و شناساندن رودخانه‌های دنیاست. چرا با این چنین بحرانی مواجه شده‌ایم؟ وقتی رودخانه‌های بزرگ بمیرند، چه خواهیم کرد؟ ادامه‌ی مسیر کنونی به کجا می‌انجامد؟ چطور می‌توانیم یک بار دیگر رودخانه‌ها را و آینده‌ی آب‌ها را نجات دهیم؟
با این‌که کتاب برای مطالعه‌ی رودخانه‌ها نوشته شده، در مورد شیوه‌ی استفاده از آب‌ها هم راه حل‌هایی مطرح می‌کند. این‌که چه مقدار آب برای تغذیه و پوشاک ما لازم است؟ مواد غذایی در دنیا چگونه رد و بدل می‌شود؟ تجارت پنبه چگونه است؟ و حتی فراتر از آن، این‌که چه مقدار “آب فرضی” (Virtual water) برای تولید اغذیه لازم است؟ بعد از این محاسبات می‌بینیم که مصرف غرب، خود به تنهایی برای تهی کردن تمام رودخانه‌های بزرگ کافی است.
………………….
فهرست مطالب:

پیش‌گفتار
– فصل اول
وقتی رودخانه‌ها می‌خشکند … غلات هم می‌میرند
1- راحتی و اسراف
2- آمریکای شمالی: گذر از ریوگرند
3- سوار بر چرخه‌ی آب
4- پاکستان: درّه‌ی مغموم
فصل دوم
وقتی رودخانه‌ها می‌خشکند … به سهم آب فرزندانمان دست می‌بریم
5- هندوستان: اغتشاش بزرگ
6- طرح کمپانی هالیبرتون برای قذافی
7- بزرگ‌ترین منبع مسمویت دنیا
8- سراب‌ها
فصل سوم
وقتی رودخانه‌ها می‌خشکند … تالاب‌ها می‌میرند
9- ثروت عمومی
10- دریاچه‌ی چاد: قصه‌ی غم‌انگیز حوضه‌های آبی
11- دریاهای مرگ
12- مکونگ: نبض را حس کن
فصل چهارم
وقتی رودخانه‌ها می‌خشکند … سیل نزدیک می‌شود
13- چین: رودخانه‌ی آویزان
14- تغییر آب و هوا
فصل پنجم
وقتی رودخانه‌ها می‌خشکند … مهندسین بیش‌تر بتن مصرف می‌کنند
15- عجایب دنیا
16- خورشید، گل‌ولای و آب‌های راکد
17- سدها مسبّب سیل‌ها
فصل ششم
وقتی رودخانه‌ها می‌خشکند … مردها به جنگ می‌روند
18- فلسطین: سم در چاه صلح
19- اولین جنگ مدرن آب
20- شمشیرهای داموس
فصل هفتم
وقتی رودخانه‌ها می‌خشکند … تمدّن‌ها فرو می‌ریزند
21- چشمه‌ی الیشا و رموز آنکور
22- از دست رفتن غرب
23- دریای آرال: آخر دنیـا
فصل هشتم
وقتی رودخانه‌ها می‌خشکند … برای یافتن آب به تکاپو می‌افتیم
24- آب‌رسانی به مردم
25- فاضلاب در شیر آب خانه‌ها
26- حوضه‌های بسته و ذهن‌های بسته
27- حاصل از هوای لطیف
فصل نهم
وقتی رودخانه‌ها می‌خشکند … باید به شکار باران برویم
28- آب باران
29- روی تاک‌ها
30- چشمه‌های همیشگی
فصل دهم
وقتی رودخانه‌ها می‌خشکند … چاره‌ای جز دوباره‌اندیشی نداریم
31- دوست داشتن سیلاب‌ها
32- آزادی اسیران صدام
33- برای هر قطره آب، ذرّه‌ای محصول بیش‌تر
34- اخلاق آب
فهرست واژه‌ها